Το Human Mosaic (Ανθρώπινό Μωσαϊκό) είναι ένα διετές έργο που προτείνει τη δέσμευση της ενεργούς συμμετοχής του κοινού στην εφαρμογή και διατήρηση των Δημοκρατικών Δικαιωμάτων και Αξιών της Ε.Ε. μέσω της δημιουργίας παραστάσεων μεγάλης κλίμακας σε 4 διαφορετικές κοινότητες (τόσο αστικές όσο και περιφερειακές) στην Ελλάδα, την Πολωνία, τη Δανία και τη Ρουμανία, χρησιμοποιώντας ως κύρια εργαλεία το κοινωνικό θέατρο, τον συμμετοχικό πολιτισμό και την οικουμενική απήχηση γνωστών ύμνων της ροκ μουσικής, ανεξαρτήτου ηλικίας, φύλου και πολιτιστικού/ κοινωνικού/ οικονομικού υπόβαθρο.
Γιατί συμβαίνει;
Μελέτες τη τελευταία δεκαπενταετία επιβεβαιώνουν την όλο και αυξανόμενη σε παγκόσμιο επίπεδο αποσάθρωση της δημοκρατίας και των ατομικών/ πολιτικών ελευθεριών. Οι επίμονες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης το 2008, του μεταναστευτικού κύματος το 2015 μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και της πανδημίας του Covid-19 προκαλούν μέχρι και σήμερα τη σταθερότητα της δημοκρατίας στην Ευρώπη.
- Η οικονομική δυσφορία και λιτότητα
- Η οικονομική και κοινωνική ανισότητα
- Το στάσιμο βιοτικό επίπεδο (το 2021, 1 στους 5 ευρωπαίους πολίτες διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού)
- Η κοινωνική αδικία και πόλωση
- Ο κοινωνικός αποκλεισμός και
- Η στροφή σε λαϊκίστικα κινήματα (populism) ή σε πολιτικούς ηγέτες (personalism) τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς
που επέφεραν αυτοί οι σταθμοί της ιστορίας, συνεχίζουν και ταυτόχρονα ανατροφοδοτούν την άνοδο της δημοκρατικής κρίσης.
Επιπλέον, τα δημοκρατικά πρότυπα τίθενται σε κίνδυνο και οι πολίτες απομακρύνονται όλο και περισσότερο από τις δημοκρατικές διαδικασίες, λόγω:
- Της ταχείας ανάπτυξης της τεχνολογίας (ειδικότερα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης), η οποία συμβάλει στη διάδοση της παραπληροφόρησης και των «ψευδών ειδήσεων» που υπονομεύουν την τεκμηριωμένη συζήτηση και κατ’ επέκταση τα θεμέλια της φιλελεύθερης δημοκρατίας και
- Της χρήσης ορολογίας και συγκεκριμένων πρωτόκολλων από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που δεν είναι εύκολα κατανοητά από τον μέσο πολίτη, αποστρέφοντας το ενδιαφέρον του από την πολιτική, αφού καλλιεργούν ένα αίσθημα μη ελέγχου ή/και μη διάθεσης συμπερίληψης τού σε ότι αποφασίζετε.
Κρίσιμο είναι το γεγονός ότι ο περιορισμός των ατομικών/πολιτικών ελευθεριών, η υποβάθμιση των δημοκρατικών αξιών και η απώλεια των δημοκρατικών δικαιωμάτων συμβαίνει με αργό, αλλά σταθερό ρυθμό, με αποτέλεσμα να μην γίνεται άμεσα αντιληπτό από τη πλειοψηφία των πολιτών.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από την Πολωνία, από όπου προέρχεται ο leader partner του έργου (Brama Teatr), είναι η απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου και της κυβέρνησης για σχεδόν καθολική απαγόρευση των αμβλώσεων στην χώρα. Παρά τις μεγάλες διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες σε μεγάλες και μικρές πόλεις της Πολωνίας, στις οποίες συμμετείχαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι για το δικαίωμα των γυναικών να αποφασίζουν για το σώμα και το μέλλον τους, η διακοπή της κύησης χαρακτηρίστηκε παράνομη και τέθηκε σε αυστηρούς περιορισμούς.
Το ερώτημα όμως παραμένει· εάν το μεγαλύτερο μέρος του κοινού δεν συμφωνούσε με την κυβέρνηση, πώς μπόρεσε να εκλεχθεί εξαρχής; Πώς το κυβερνών κόμμα έγινε τόσο ισχυρό που μπόρεσε ελεύθερα να ψηφίσει νόμους, ενώ η πλειοψηφία του πληθυσμού όχι μόνο ήταν ενάντια σε αυτούς, αλλά και διαμαρτυρόταν ενεργά εναντίον τους;
Αυτό και άλλα παραδείγματα ύφεσης των δημοκρατικών αξιών και δικαιωμάτων μπορούν να εντοπιστούν σε όλη την Ε.Ε. και δυστυχώς σε όλο τον κόσμο, φέρνοντάς μας στο συμπέρασμα ότι η διαφύλαξη της δημοκρατίας είναι κάτι που χρειάζεται να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΜΩΣΑΪΚΟ;
Το Human Mosaic στοχεύει:
- να γνωστοποιήσει και να υπενθυμίσει στους πολίτες τα δικαιώματά τους και τις δημοκρατικές αξίες στις οποίες βασίζονται και
- να αποκαταστήσει το ενδιαφέρον και την ευθύνη των πολιτών να προστατεύουν μεμονωμένα και συλλογικά τις αξίες και τα δικαιώματα τους,
χρησιμοποιώντας τη δημοτικότητα ύμνων της ροκ μουσικής που πραγματεύονται το θεματικό τρίπτυχο «δικαιώματα, αξίες, ελευθερία» (Another Brick in the Wall part 2, We will Rock You, Children of the Revolution, Keep on Rocking in The Free World, κ.α.), στη δραματουργία 4 πρωτότυπων παραστάσεων που θα δημιουργηθούν με ανθρώπους και ομάδες της κοινότητας.
Το έργο θα βασιστεί στην εμπειρία του Brama Teatr (leader partner), το οποίο το 2018 δημιούργησε μια μεγάλης κλίμακας υπαίθρια παράσταση, βασισμένη στο τραγούδι The Wall των Pink Floyd στο δημοτικό πάρκο του Γκολένιοβ (Πολωνία). Στην παράσταση συμμετείχαν 350 άνθρωποι της κοινότητας ως ηθοποιοί και μουσικοί, 100 επαγγελματίες (ηθοποιοί, μουσικοί, τεχνικοί) και την παρακολούθησαν περίπου 3.000 άνθρωποι, μένοντας μέχρι σήμερα μια από τις πιο αξιομνημόνευτες στιγμές της πόλης.
Ακόμη, η εκτέλεση του έργου θα χρησιμοποιήσει την εμπειρία των υπόλοιπων εταίρων (Fabrica Athens – Ελλάδα, Nordisk Teaterlaboratorium – Δανία, Centrul de Teatru Educațional Replika – Ρουμανία) στο κοινωνικό θέατρο και στον συμμετοχικό πολιτισμό.
Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με την ομάδα μας, αυτή ενδεικτικά (και όχι αποκλειστικά) εργάζεται από το 2012 με ομάδες παιδιών, νέων ενηλίκων, εγκλείστων, ατόμων με αναπηρία, αλλά και ατόμων με ψυχιατρική νόσο, μέσω προγραμμάτων (Erasmus+, Creative Europe κ.α.) και συνεργασιών με ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, τοπικής και διεθνούς εμβέλειας (Curing the Limbo, Ψυχιατρείο Κρατουμένων Κορυδαλλού, ΕΓΙΝ/DGJW, ΕΦΑΜΕΣ, Σύλλογος Φίλων Κάστρου Μεθώνης κ.α.) για τη προσωπική και κοινωνική τους ανάπτυξη διαμέσου του εφαρμοσμένου θεάτρου. Στο πλαίσιο αυτό έχει υλοποίηση συνολικά πάνω από 100 δράσεις βασισμένες σε τεχνικές εφαρμοσμένου και ειδικότερα κοινωνικού θέατρου στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθιστώντας την έναν έμπειρο και έμπιστο εταίρο στο παρόν έργο.
Αναλυτικότερα, οι εταίροι του Human Mosaic θα δημιουργήσουν 4 διαφορετικές υπαίθριες παραστάσεις μεγάλης κλίμακας, οι οποίες θα παρουσιαστούν σε 4 ευρωπαϊκές, αστικές και επαρχιακές, πόλεις· την Αθήνα (Ελλάδα), το Βουκουρέστι (Ρουμανία), το Γκολένιοβ (Πολωνία) και το Χόλστεμπρο (Δανία). Στις παραστάσεις θα συμμετέχουν άνθρωποι και ομάδες της εκάστοτε κοινότητας, συμβάλλοντας σε αυτήν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο. Οι παραγωγές θα έχουν την αισθητική μιας «ροκ όπερα», καθώς αυτές θα συνοδεύονται από συγκροτήματα/ ορχήστρες/ χορωδίες που θα επενδύουν τη δράση με γνωστούς και αγαπημένους ροκ ύμνους όλων των εποχών.
Η ενσωμάτωση της κοινότητας στο έργο θα επιτευχθεί με πρόσκληση των ανθρώπων και των ομάδων τής να συμμετάσχουν σε θεατρικά, βιωματικά εργαστήρια κοινωνικού χαρακτήρα και στα διάφορα στάδια δημιουργίας της παράστασης. Η πρόσκληση θα γίνει άμεσα ή μέσω συνεργαζόμενων φορέων της κοινωνίας των πολιτών και θα απευθύνεται σε ποικιλία ομάδων όλων των ηλικιών (παιδιά, νέους, ενήλικες, ηλικιωμένους). Ενδεικτικά και μη περιοριστικά, η Fabrica Athens για τα εργαστήρια και την παράσταση που θα διεξαχθούν στην Αθήνα, στοχεύει να προσκαλέσει:
- καλλιτέχνες και σπουδαστές εικαστικών και παραστατικών τεχνών
- άτομα με λιγότερες ευκαιρίες λόγω οικονομικού/ κοινωνικού/ πολιτισμικού/ θρησκευτικού υπόβαθρου, όπως μετανάστες, αστέγους, Ρομά κ.α.
- άτομα με κινητική αναπηρία
- άτομα με νοητικά ή ψυχικά νοσήματα
- πρώην έγκλειστους του Ψυχιατρικού Καταστήματος Κρατουμένων Κορυδαλλού και του Κέντρου Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελεώνα – Θηβών
- πολιτιστικούς συλλόγους κ.α.
που εδρεύουν, διαμένουν ή δραστηριοποιούνται εντός της Περιφέρειας Αττικής και κατά κύριο λόγο στο Δήμο Αθηναίων. Ειδικότερα θα δοθεί έμφαση στις γειτονιές του Κεραμικού και του Μεταξουργείου.
Την εκτέλεση των σταδίων δημιουργίας της «ροκ όπερα» στην χώρα μας (εργαστήρια, δράσεις προετοιμασίας της παράστασης, σύνθεση θεατρικών σκηνών, σύνθεση μουσικής, σκηνοθεσία παράστασης) θα αναλάβουν τόσο το εξειδικευμένο προσωπικό της Fabrica Athens στον κοινωνικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα των παραστατικών τεχνών (σκηνοθέτες, ηθοποιοί, performer, χορευτές) όσο εξωτερικοί συνεργάτες (μουσικοί, τραγουδιστές κ.α.), αλλά και ειδικοί παιδαγωγοί και καλλιτέχνες των εταίρων με δεκαετίες εμπειρίας στο κοινωνικό θέατρο και τον συμμετοχικό πολιτισμό στις χώρες τους (Δανία, Πολωνία, Ρουμανία) και σε όλο τον κόσμο (Βραζιλία, Μπουρκίνα Φάσο, Ταϊβάν, Η.Π.Α κ.α.).
Μέσα από την συμμετοχή τους στα εργαστήρια και στις διαδικασίες δημιουργίας της ροκ όπερα θα συντεθεί ένα διαγενειακό και διαπολιτισμικό περιβάλλον που ενισχύει την ανταλλαγή εμπειριών και δεξιοτήτων και ως εκ τούτου τη κατανόηση των διαφορετικών ταυτοτήτων, αλλά και την εμπιστοσύνη και τη συνοχή μεταξύ των κοινοτικών ομάδων.
ΌΡΑΜΑ, ΣΤΟΧΟΙ & ΜΕΘΟΔΟΣ
Η κοινή τους εμπειρία σε μια επιτυχημένη παραγωγή είναι το κλειδί για την ενδυνάμωση του αισθήματος του ανήκειν, για την καλλιέργεια μιας δεμένης κοινότητας στην οποία ο ένας προστατεύει τα δικαιώματα του άλλου, ανεξαρτήτου διαφορών. Όραμά μας είναι το Human Mosaic να δώσει τέλος στα αισθήματα πόλωσης και περιθωριοποίησης, στην υποβάθμιση των δημοκρατικών αξιών και δικαιωμάτων που προξενούν οι οικονομικές και πολιτικές γραμμές, δημιουργώντας ισχυρές κοινότητες στις οποίες η στρατηγική «διαίρει και βασίλευε» δεν μπορεί να τις αγγίξει. Ένα πρακτικό Ανθρώπινο Μωσαϊκό.
Η εκπλήρωση του έργου θα γίνει μεθοδικά και θα στηριχθεί στους ακόλουθους πυλώνες:
- Κοινωνικό Θέατρο
Το HM βασίζεται στην οικοδόμηση σχέσεων με τις τοπικές κοινότητες της Αθήνας, του Βουκουρεστίου, του Γκολένιοβ και του Χόλστεμπρο, μέσω τεχνικών του Κοινωνικού Θεάτρου.
Η πρόσκληση των κατοίκων να συμμετάσχουν σε εργαστήρια θεάτρου και άλλων παραστατικών τεχνών (μουσική, τσίρκο, χορός) με κοινωνικό χαρακτήρα και η ενεργός συμμετοχή τους σε όλα τα στάδια του Human Mosaic:
- Αυξάνει την αποδοχή των εκδηλώσεων που προετοιμάζονται από και για το έργο.
- Διευρύνει τις πολιτιστικές ικανότητες των ομάδων και των μεμονωμένων ατόμων που θα συμμετέχουν, δίνοντάς τους εργαλεία εξέλιξης.
- Συμβάλει στην ανάπτυξη κοινού, αλλά και ενσωμάτωσης πολυπολιτισμικών περιβαλλόντων, συμπεριλαμβανομένων των αποκλεισμένων ή εκείνων με δύσκολη πρόσβαση στον πολιτισμό.
- Ενθαρρύνει την ένταξη και την εμπλοκή των κατοίκων στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή, με αποτέλεσμα οι κοινότητες και οι λεγόμενες μικροκοινότητες να αρχίσουν να αλληλοϋποστηρίζονται στην καθημερινή ζωή.
- Μειώνει τα όρια μεταξύ καλλιτεχνών και κοινού, οι κάτοικοι μετατρέπονται από αποδέκτες – θεατές θεατρικών παραστάσεων σε ενεργούς συμμετέχοντες, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά τη συμμετοχή και τη δραστηριότητά τους στο μέλλον.
- Συμμετοχικός πολιτισμός
Ο συμμετοχικός πολιτισμός (participatory culture) είναι ένα φαινόμενο που βασίζεται στην παροχή όλων των απαραίτητων εργαλείων στις κοινότητες, ώστε οι ίδιες να μπορούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να ενεργούν αυτόνομα για τον πολιτισμό.
Είναι μια καινοτόμος προσέγγιση, χάρη στην οποία οι κοινότητες θα μετατραπούν από παθητικοί αποδέκτες σε ενεργούς πολίτες, πρόθυμους και ικανούς να αναπτύξουν μια δημοκρατική προσέγγιση και να δραστηριοποιηθούν πέρα από τον πολιτισμό και στον κοινωνικό και πολιτικό τομέα.
Σε όλα τα στάδια του προγράμματος οι αποδέκτες του έργου θα εμπλακούν πρακτικά σε μια σειρά από συναντήσεις και εργαστήρια που θα τους προετοιμάσουν πρώτον, να ενσωματωθούν στη παραγόμενη «ροκ όπερα» της εκάστοτε κοινότητας και δεύτερον, να συνεχίσουν την αλληλεπίδρασή τους και τη συμμετοχή τους στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή των πόλεων τους.
Συγκεκριμένα, οι στόχοι του έργου μπορούν να συνοψιστούν στους ακόλουθους:
- Ανάδειξη των δημοκρατικών αξιών και δικαιωμάτων.
- Ενσωμάτωση των τοπικών κοινωνιών στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή, ευαισθητοποίηση και επαγρύπνηση τους για την εφαρμογή, τη διατήρηση και τη προστασία των δημοκρατικών δικαιωμάτων και αξιών.
- Έναρξη συζήτησης για την ανάγκη να εδραιωθεί μια κοινή κουλτούρα σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών.
- Διάδοση και εκλαΐκευση της ιδέας του συμμετοχικού πολιτισμού
- Συμμετοχή εθνικών και πολιτιστικών μειονοτήτων στην κοινωνία, ενθαρρύνοντας την ενεργό συμμετοχή τους στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή.
- Ανάπτυξη κοινού με άμεση εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών σε οργανωμένες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
- Γνωριμία και δημιουργία δεσμών μεταξύ επαγγελματιών καλλιτεχνών.
- Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των εταίρων για την περαιτέρω ανάπτυξη τους και την κατάρτιση του προσωπικού τους στον τομέα της οικοδόμησης σχέσεων με τις τοπικές κοινότητες μέσω της πολιτιστικής τους δραστηριότητας.
Παράλληλη στόχοι, είναι:
- Να εξασφαλίσουμε την ισορροπία των φύλων, την ένταξη, την ποικιλομορφία και την αντιπροσωπευτικότητα σε όλους τους τομείς και τα επίπεδα του έργου (ισορροπημένη εκτελεστική ομάδα, διάδοση καλέσματος συμμετοχής σε διαφορετικούς κύκλους, φροντίζοντας ιδιαίτερα η πληροφορία να διαχυθεί σε αυτούς που υποεκπροσωπούνται και περιθωριοποιούνται)
- Να διασφαλίσουμε την βιωσιμότητα και να συμβάλλουμε στους 17 εμπνευσμένο από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ βασισμένοι στο μοντέλο της κυκλικής οικονομίας (ορθή χρήση των χρηματικών πόρων, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση υλικών, μείωση του χαρτιού, μείωση των ταξιδιών) και εντάσσοντας τη δράση του έργου στην Αθήνα στο 11th Handmade and Recycled Theatre Festival που διοργανώνει η Fabrica Athens).
Τέλος, το παραδοτέο υλικό του Human Mosaic (το οποίο θα περιλαμβάνει τη μεθοδολογία, τους στόχους και τις μετρήσεις τους) θα καταστεί άμεσα και δωρεάν διαθέσιμο στο διαδίκτυο για εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς, με στόχο να επηρεάσει και να συμπεριλάβει στην πορεία του ένα ευρύτερο κοινό-στόχο, συμπληρωματικά σε αυτό των άμεσα εμπλεκόμενων και ωφελούμενων:
- Ακαδημαϊκή κοινότητα, δασκάλους, εκπαιδευτές
- Σχεδιαστές χάραξης πολιτικής και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων που ασχολούνται με πολιτιστικές και κοινωνικές πολιτικές
- Δήμοι, περιφέρειες και αποκεντρωμένες αρχές
- Εθνικές κυβερνητικές αρχές, φορείς χάραξης πολιτικής που εμπλέκονται σε πολιτιστικά και κοινωνικά θέματα.
Υπεύθυνη Προγράμματος (GR)
Τζοβάννα Μιχαλιάδη Σάρτι
Performer, Trainer & Project Manager of Multi-active Group of Art Fabrica Athens
Στοιχεία Επικοινωνίας
Τηλέφωνο: +306949409474
Email.: researchtheater@gmail.com
Μια συνεργασία των Fabrica Athens, Brama Teatr, Replika Center και Nordisk Teaterlaboratorium
